Tandplaza
Het standaardadvies om cariës te voorkomen (uitgelegd)
Overal lees je het standaard advies om cariës te voorkomen: Dit advies kun je overal lezen (op sites over tandheelkunde, ja dus ook hier ;-) en in voorlichtingsmateriaal) bron*Het standaardadvies om caries te voorkomen is:
- 2 keer per dag poetsen met fluoride,
- 1 keer per dag interdentaal reinigen (flossen, stokeren of met interdentale borsteltjes, waarbij de interdentale borstels het beste zijn, maar de keuze wordt bepaald door wat er tussen je tanden past)
- en niet meer dan 4 keer per dag een tussendoortje.
maar vaak staat het niet uitgelgd en dan bedoel dat er niet bij staat waarom het dit advies precies is. Terwijl als je de achtergrond van zo'n advies begrijpt dan is het veel makkelijker om op te volgen. Veel zinniger ook, dan weet je wat je doet en doe je niet zomaar iets.
Het advies klopt, is redelijk makkelijk te onthouden en dus toe te passen ware het niet dat het inbouwen van zoiets in je dagelijkse routine dan wel weer lastig is.
Wat je op een dag doet gaat voor een groot deel op de automatische piloot en ik ben van mening dat je je ochtend ritueel zo eenvoudig mogelijk moet houden, wanneer komt die douche waar je alleen maar doorheen hoeft te lopen en je bent schoon? Dan nog even in je elektrische tandenborstel happen en klaar. Het supersnelle ontbijt heb ik al jaren: een bakje koude havermout met yochurt eventueel uit te breiden met wat thee van gisteren, of als ik veel tijd heb een appeltje in stukjes. Soms fantaseer ik wel eens dat de wekker gaat, je bet kanteld en je er vanzelf uitgooit, het licht automatisch aangaat, de koffie automatisch wordt gezet (hoewel ik dat zelden 's omorgens drink, maar bij wijze van spreken dan) en dan dus door dat apparaat lopen waar je meteen schoon en droog uit komt. En toch heb ik lang haar, terwijl kort haar veel sneller klaar is. Geen lenzen zou ook makkelijker zijn. Het heeft me daarom ook heel veel moeite gekost om mezelf de gewoonte aan te leren om 's morgen mijn tanden te poetsen en op vrije dagen schiet het er nog wel eens bij in als het ochtend ritueel minder gestructureerd is. Weet je meteen ook waarom mensen met een ongeregeld leven meestal slechtere tanden hebben, het regelmatig poetsen past simpelweg niet in een ongeregeld leven.
maar als je alleen dit standaard advies leest dan is dat volgens mij niet genoeg, voor mij was het dat niet altans. Ik poetste jaren lang alleen 's avonds en vond dat nog vervelend om te doen (ik vond tandpasta ook niet lekker) en de rest volgde ik niet op. Nee zo'n advies is veel beter op te volgen als je ook weet waarop het gebaseerd is, dan begrijp je het en doe je het ook.
Nou daar gaat ie dan: Uitleg van het standaardadvies
Waarom 2 keer per dag poetsen?
Met poetsen haal je de tandplaque van je tanden weg. Tandplaque is een biofilm van allemaal verschillende bacteriën die een ecosysteem vormen. Dat ecosysteem ontwikkeld zich in 14 dagen naar een volwaardig/volwassen ecosysteem, gaan de weg komen er niet alleen meer bacteriën, maar ook meer verschillende soorten en steeds meer schadelijke soorten. Na een aantal dagen wordt de plaque schadelijk. Hoe minder volgroeid de biofilm/plaque laag is hoe makkelijker het is om deze te verwijderen. in principe kun je ook 1 keer per 2 (of zelfs 3) dagen poetsen als je het maar heel goed doet en ook echt alles weghaalt. Dat lukt in de praktijk niet en daarom is het beter om 2 keer per dag te poetsen want wat je tijdens de ene poets beurt niet weghaalt haal je tijden de andere poetsbeurt waarschijnlijk wel weg. En hoe jonger de plaque is hoe makkelijker te verwijderen. Als het er al een paar dagen zit krijg je het echt niet meer goed weg. Dan helpt een professionele gebitsreiniging en vanaf dat moment weer vaak poetsen wel.Te veel je tanden poetsen is ook weer niet goed, dan beschadig je je tand vlees en zelfs je tanden, vooral als je een harde borstel gebruikt, flink schrobt en het lang doet. Dan poets je je tandvlees weg, komen je tandwortels bloot te liggen wat weer kans op andere problemen geeft (wortelcaries, gevoelige tandhalzen) en je kan dus ook een gat in je tanden poetsen, dat ziet er dan uit als een deuk/ uitholling in de tand. We noemen dat een poetstrauma. Om dat te voorkomen moet je dus ook weer niet te vaak poetsen en met een zachte tandenborstel en niet heel hard duwen.
Waarom tussen de tanden?
Dat is heel simpel, tussen je tanden zitten ook bacteriën en die krijg je met de tandenborstel niet weg, want daar kan je immers niet bij. Als je het daartussen niet schoonmaakt dan krijg je juist daar caries, en je tandvlees blijft meestal ontstoken.
En toch en toch... lijkt het er op dat vrijwel niemand dagelijks op alle plekken flost stookt of ragert. Terwijl de meeste mensen wel hun tanden poetsen.
Waarneer gebruik je flos, stokers of ragers?
Dat hangt er vanaf wat er het beste tussen je tanden past. Paasen er ragers tussen? Dan zijn ragers het beste omdat die het hele oppervlak tussen de kiezen schoon kan maken. Rageren werkt het beste als de ragers er net tussen passen, dus je moet de groost mogelijke rage nemen die er tussen past, maar het metaal van de rager (waar de haartjes dus aan zitten) mag niet tegen je tanden komen. Vaak heb je verschillende maten ragers nodig op verschillende plaatsen
Is de ruimte tussen je tanden te nouw voor ragers dan neem je stokers en is er voor stokers ook te weinig ruimte dan gebruik je flos.
Waarom met fluoride?
Dat is een chemisch verhaal en het komt erop neer dat het glazuur iets moeilijker oplost in zuur en dat verschil kan net het verschil zijn tussen wel een geen caries krijgen. Je glazuur bestaat uit een kristallen van een bascisch calciumzout; Hydroxyapatiet: Ca10(PO4)OH2. Hydroxyapatiet lost op in zuur. het is ook afhankelijk van het speeksel bij welke PH waarde het oplost. In speeksel zitten calcium en fosfaat ionen en zodra de PH zo laag is dat het speeksel onderverzadigd is dan lost het glazuur op. Bij normaal speeksel is dat bij een pH van 5,5.
Gebruik je nu regelmatig fluoride dan boud dit zich in op de opervlakte van de hydroxyapatiet kristallen en krijg je hydroxyfluorapatiet en dat lost pas op bij een pH van iets boven de 5. Als je nu iets eet dan zetten de bacterien de suikers om in zuren en zodra het zuur genoeg is lost je tandglazuur op. Het speeksel neutraliseerd het zuur en na een tijdje stopt het oplossen van je glazuur en slaan er weer calcium en fosfaat ionen neer. Met fluoride lost je glazuur zowel later op als dat het weer eerder begint met remineraliseeren. Er lost dus uiteindelijk veel minder glazuur op en zo helpt fluoride tegen caries.
Fluoride werkt het beste in regelmatig (dus b.v. 2x per dag) een heel klien beetje. er zit niet veel Fluoride in tandpasta. Meer fluoride maakt het effect niet beter, maar vaker op een dag wel. Daarom hoef je ook niet veel tandpasta te gebruiken.
Waarom niet meer dan 4 tussendoortjes?
Elke keer als je iets zoets eet dan worden de suikers door de bacterien uit de tandplaque omgezet in zuur (in melkzuur). Zo'n eetmoment is een zuurstoot voor je tanden, waarbij het glazuur oplost of te wel demineraliseert. Daarna neutraliseert je speeksel het zuur en na een tijdje remineraliseren je tanden weer. Het remineraliseren kost echter meer tijd dan het oplossen.
Als je nu heel veel (zoete) tussendoortjes hebt op een dag dan hebben je tanden geen tijd meer om te remineraliseren, voor de ene zuurstoot verwerkt is komt de volgende er alweer aan. Er is telkens zuur, je tanden demineraliseren meer en meer tot er uit eindelijk een gat in valt en dan heb je dus caries.
Gemiddeld kun je zo'n 7 zuurstoten per dag aan als je je tanden poetst met fluoride. De ene persoon kan er meer hebben dan de andere. Zonder gebruik van fluoride kun je er maar zo'n 3 a 4 zuurstoten per dag aan. 7 zuurstoten is dus 3 maaltijden en 4 tussendoortjes, vandaar niet meer dan 4 tussendoortjes.